ภาพถ่าย การแต่งกายของสตรีสูงวัยในอีสานสมัยรัชกาลที่ 5
ถ่ายคราวสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสด็จมณฑลอุดร
(ภาพจากเพจ หนุ่มรัตนะพันทิป ณล : เพจ ภาพเก่า@ประวัติศาสตร์อีสาน)
.ภาพลงสีสตรีสูงวัยในท้องถิ่นอีสานสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งมีเอกลักษณ์การทอผ้าพื้นเมืองเป็นเอกลักษณ์ เช่น ผ้าไหมแพรวา ผ้าซิ่นตีนจก ผ้าลูกแก้วหางกระรอก เป็นต้น
ความรู้เรื่องผ้าในพิธีกรรมทางอีสาน เช่น
ผ้าที่ใช้ในพิธีอื่น ๆ
(1) ผ้าตอบแทน มีลักษณะเป็นซิ่นไหมหรือฝ้าย สำหรับใช้ตอบแทนหมอตำแยผู้ทำคลอด เพราะสมัยก่อนไม่มีสูตินารีแพทย์
(2) ผ้าปูรองเบาะ ลักษณะเป็นผ้าขาวสี่เหลี่ยมผืนผ้า ความกว้างและความยาวของผ้าจะตัดให้พอดีกับกระด้ง ใช้สำหรับปูรองกระด้งให้เด็กแรกเกิดนอน ผ้าปูรองเบาะนี้ชาวบ้านจะใช้สีขาวเท่านั้นและต้องไม่มีรอยตำหนิด้วย เพราะมีความเชื่อว่าเด็กแรกเกิดยังบริสุทธิ์
(3) ผ้าขอขมาหรือผ้าสมมา ใช้สำหรับคู่บ่าวสาวมอบให้ญาติผู้ใหญ่เป็นการขอขมาหรือสมมาในงานแต่งงาน ลักษณะผ้าไม่กำหนด แต่โดยทั่วไปนิยมใช้ผ้าซิ่นไหมมัดหมี่เป็นส่วนมาก ผ้าขอขมานี้ฝ่ายหญิงจะเป็นคนเตรียมไว้ก่อนวันแต่งงาน ในสมัยก่อนผู้ที่จะเป็นเจ้าสาวจะต้องเป็นผู้ทอผ้าขมาด้วยตนเอง เพื่อพ่อ-แม่ของเจ้าบ่าวจะได้พิจารณาว่าหญิงที่จะมาเป็นลูกสะใภ้เป็นคนมีนิสัยอย่างไร จะเป็นแม่ศรีเรือนหรือไม่
(4) ผ้ากั้นส้วม (ห้องนอนลูกสาว ลูกเขย) เป็นผ้าที่ทอด้วยลวดลายที่สวยงาม เหตุที่ต้องมีผ้ากั้น เพราะบ้านของชาวอีสานในสมัยก่อนส่วนมากไม่มีฝากั้นห้อง การแบ่งสัดส่วนของบ้านจึงใช้ผ้ากั้น เมื่อลูกสาวแต่งงานจึงต้องทำผ้ากั้นห้องลูกสาวกับลูกเขยเพื่อความเป็นส่วนตัว
(5) ผ้ากั้นศพ เป็นผ้ากั้นศพเพื่อปิดบังความไม่สวยงาม ถ้าผู้ตายเป็นช่างทอผ้าไหม ญาติจะนำผ้าไหมมากั้นศพ เพื่อแสดงว่าผู้ตายมีฐานะเป็นอย่างไร
(6) ผ้าคลุมศพ อาจใช้ผ้าไหมหรือผ้าฝ้ายแล้วแต่ฐานะของผู้ตาย ทอเป็นผ้าขาวม้าหรือผ้าควบ ใช้คลุมหน้าศพไว้ ผ้าคลุมศพนี้ชาวบ้านมีความเชื่อว่า หากใช้ผ้าคลุมศพและประดับด้วยสิ่งสวยงาม เมื่อผู้ตายเกิดใหม่จะมีชีวิตที่เจริญรุ่งเรือง
(7) ผ้าโยนข้ามโลงศพ เป็นผ้าที่นำมาจากผ้าคลุมหน้าศพ พิธีกรรมนี้จะทำก่อนเผาศพ เพื่อให้ระลึกถึงชีวิตครั้งสุดท้ายและทำให้คนมีชีวิตอยู่คำนึงถึงบาปบุญคุณโทษ
(8) ผ้าขาวสำหรับจูงศพ อาจใช้ผ้าฝ้ายหรือผ้าไหมก็ได้แล้วแต่ฐานะของผู้ตาย ทอเป็นผืนยาว หรือหากไม่มีผ้าผืนยาวอาจใช้ผ้าขาวม้าหลายผืนมามัดต่อกันก็ได้ สาเหตุที่ใช้ผ้าขาวในการทำพิธีนั้น ชาวบ้านมีความเชื่อว่าคนตายมีความบริสุทธิ์หลุดพ้นจากเวรกรรมและเชื่อว่าผู้ตายจะได้ขึ้นสวรรค์ด้วย
(9) ผ้ารองบายศรีสู่ขวัญ ใช้ผ้าไหมหรือผ้าฝ้ายที่ไม่มีตำหนิแล้วแต่ฐานะของผู้ที่จะทำบายศรีสู่ขวัญ หรืออาจใช้ผ้าขาวม้าหรือเสื้อของผู้ที่จะทำบายศรีสู่ขวัญก็ได้
เครดิตจาก , หนุ่มรัตนะพันทิป ณล : เพจ ภาพเก่า@ประวัติศาสตร์อีสาน.
ที่มาเรื่องผ้าทางพิธีกรรม : เครือข่ายกาญจนาภิเษก
ภาพขาวดำต้นฉบับจากงานฉลองฟิล์มกระจก
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น